Odpylacze przemysłowe – co to jest i jak działają?

Pył w trakcie codziennej pracy w zakładzie to realne zagrożenie dla zdrowia ludzi, działania maszyn i zgodności z przepisami BHP. Odpylacze przemysłowe pomagają utrzymać czystość powietrza, usuwając zanieczyszczenia bezpośrednio ze źródła ich powstawania. Czym są te urządzenia, jak działają i dlaczego warto w nie zainwestować? Sprawdź!

Czym są odpylacze przemysłowe?

Odpylacze przemysłowe to specjalistyczne urządzenia służące do usuwania pyłu i innych zanieczyszczeń z powietrza w zakładach produkcyjnych. Ich główną rolą jest zasysanie zapylonego powietrza z hal produkcyjnych lub przy stanowiskach roboczych, oczyszczanie go przez filtry i odprowadzanie już czystego powietrza na zewnątrz.

Typowy odpylacz przemysłowy składa się z:

Jednostki ssącej – czyli mocnego wentylatora lub turbosprężarki, która zasysa zanieczyszczone powietrze do wnętrza urządzenia.
Układu filtracyjnego – tu następuje separacja cząstek stałych. W zależności od modelu stosuje się worki filtracyjne, kasety filtracyjne, filtry patronowe lub wkłady HEPA.
Zbiornika lub pojemnika na pył – gdzie gromadzone są wychwycone zanieczyszczenia. Może to być worek, metalowy pojemnik lub kontener, który łatwo opróżnić bez pylenia.
Systemu oczyszczania filtrów – w wielu modelach obecny jest automatyczny mechanizm oczyszczania (np. za pomocą wibracji, strumienia powietrza lub wstrząsów), który utrzymuje efektywność filtrów przez długi czas.
Układu sterowania i zabezpieczeń – panel obsługi, czujniki ciśnienia, sygnalizacja przepełnienia zbiornika czy systemy przeciwwybuchowe (w wersjach ATEX) zapewniają bezpieczną i niezawodną pracę.
Ramienia odciągowego lub przyłącza kanałowego – umożliwia precyzyjne odsysanie pyłu bezpośrednio z punktu jego powstawania.

Odpylacze znacząco ograniczają ryzyko wdychania przez pracowników szkodliwych cząsteczek, które mogą prowadzić do chorób układu oddechowego.

Jednocześnie chronią wrażliwe maszyny i urządzenia przed uszkodzeniami powodowanymi przez drobinki pyłu, które osadzając się na elementach mechanicznych, skracają ich żywotność i zwiększają koszty eksploatacji. Utrzymując wysoką jakość powietrza w zakładzie, odpylacze poprawiają komfort, bezpieczeństwo i efektywność pracy.

Jak działają odpylacze przemysłowe?

Zasada działania odpylaczy jest prosta, ale skuteczna. Zanieczyszczone powietrze jest wciągane do wnętrza urządzenia specjalną rurą lub przewodem. W środku powietrze przepływa przez system filtrów – np. worki filtracyjne, wkłady kartuszowe czy elementy elektrostatyczne – które zatrzymują stałe cząstki pyłu. Oddzielone zanieczyszczenia spływają do zbiornika lub worka na pył, a oczyszczone powietrze odprowadzane jest na zewnątrz (do hali lub poza nią).

Dzięki automatycznym mechanizmom otrząsania filtrów urządzenia mogą pracować ciągle przez wiele godzin, samoczynnie przywracając sobie efektywność filtracji. Na przykład odpylacze Kärcher z serii ID mają wbudowane systemy wibracyjne lub wstrząsowe do czyszczenia filtrów. To właśnie zapewnia stałą moc ssania nawet przy dużym nagromadzeniu pyłów.

Rodzaje odpylaczy dostępne na rynku

Wyróżnia się kilka podstawowych typów odpylaczy, stosowanych zależnie od charakteru pracy i rodzaju pyłu:

Odpylacze workowe (filtracyjne) to najpopularniejsza technologia – posiadają zestaw worków lub kasetonów filtracyjnych, które zatrzymują cząstki pyłu o różnych rozmiarach. Przykładem może być odpylacz z wkładami workowymi dla drzewnego pyłu czy metalowych wiórów.
Odpylacze cyklonowe wykorzystują siłę odśrodkową w wirującym powietrzu: cięższe cząstki są wyrzucane na ściankę cyklonu i spływają do pojemnika, a oczyszczone powietrze unosi się ku górze. Takie rozwiązania są dobre do gruboziarnistych pyłów (np. przemysł cementowy).
Odpylacze mokre (zbieraki wodne) stosują wodę lub inny płyn do wychwytywania pyłu – często w procesach, gdzie wilgoć jest dopuszczalna.
Odpylacze elektrostatyczne przyciągają najdrobniejsze cząstki przy pomocy pola elektrycznego i są używane tam, gdzie wymagana jest bardzo wysoka czystość powietrza.

Wymienia się również odpylacze suchych proszków i kasetonowe, z różnymi kombinacjami filtrów i katalizatorów.

Na rynku dostępne są zarówno mobilne, jak i stacjonarne odpylacze.

Przykładem mobilnych jednostek są urządzenia Kärcher ID 50/40 Afc (50‑litrowy, 4 kW) czy cichy ID 90/30 Afc Z22 (100 l, 3 kW), przystosowane do pracy ciągłej i zapewniające filtrowanie pyłów klasy M.
Do większych zadań nadaje się natomiast np. ID 350/110 Afc – odpylacz z 100‑litrowym zbiornikiem i filtrem kieszeniowym klasy M.

Wszystkie te urządzenia spełniają rygorystyczne normy i mogą pracować w strefach zagrożonych wybuchem (ATEX). To konieczność w wielu branżach.

Gdzie stosuje się odpylacze przemysłowe?

Odpylacze przemysłowe są powszechnie używane we wszystkich zakładach, gdzie powstaje duże zapylenie. Najczęściej występują w przemyśle:

drzewnym (pilarki, szlifierki generujące pył drzewny),
metalowym (cięcie, frezowanie i szlifowanie metalu powodujące dużo opiłków i pyłu),
chemicznym i farmaceutycznym,
spożywczym (mąka, cukier puder, kakao itp.).

W każdym z tych zakładów zapylenie może być inne (np. włóknisty pył drzewny czy drobny proszek chemiczny). Dlatego urządzenia muszą być dobrane do konkretnego zadania.

Odpylacze stosuje się również w przemyśle tworzyw sztucznych i recyklingu – zwłaszcza podczas mielenia, cięcia czy formowania materiałów, gdy powstają drobne i trudne do usunięcia pyły.

W praktyce najczęściej stosuje się dwa rozwiązania:

Lokalne odciągi montowane bezpośrednio przy źródle powstawania pyłu – na przykład nad pilarkami, frezarkami czy stanowiskami spawalniczymi.
Centralne systemy odpylania, które obejmują całą halę i są podłączone do wielu stanowisk roboczych za pomocą rozbudowanej instalacji kanałowej.

Niezależnie od branży, najważniejszym celem pozostaje skuteczna ochrona ludzi i maszyn poprzez utrzymanie czystego, bezpiecznego powietrza w miejscu pracy.

Odpylacze a przepisy i bezpieczeństwo pracy

Stosowanie odpylaczy to nie tylko kwestia wygody, ale też obowiązek wynikający z przepisów BHP i ochrony środowiska.

Dyrektywa PE i Rady z dnia 26 lutego 2014 r. 2014/34/UE (ATEX) wskazuje, że odpylacze przemysłowe muszą być stosowane w strefach zagrożonych wybuchem. Zgodnie z tą dyrektywą, urządzenia takie jak odpylacze pracujące w obecności pyłów palnych, muszą być odpowiednio zaprojektowane, oznakowane (symbolem Ex) i certyfikowane. Przestrzeganie ma zapewnić bezpieczeństwo pracowników i ochronę instalacji przed ryzykiem zapłonu pyłu.

Normy dopuszczalnego zapylenia w miejscu pracy są regulowane przepisami BHP. W praktyce oznacza to, że pyły mogące tworzyć atmosferę wybuchową (np. mąka, pył drzewny, metaliczny czy plastikowy) wymagają stosowania urządzeń odpylających oraz dodatkowych zabezpieczeń, jak klapy czy zawory przeciwwybuchowe. To tzw. strefa 22 (zone 22, Z22).

Odpylacze Kärcher z certyfikatem Z22 (ATEX), takie jak odpylacz przemysłowy ID 130/22 Z22 z ramieniem czy odpylacz przemysłowy ID 130/22 Z22 Afc, mogą bezpiecznie pracować w takich miejscach. Dzięki temu, że zasysają pyły, przyczyniają się do zmniejszenia ryzyka eksplozji (bo nie tworzy się duża chmura palnego pyłu). Montaż odpylacza jest więc często koniecznością dla spełnienia norm prawnych – bez niego zakład może być narażony na kontrole i kary.

Jak dobrać odpylacz przemysłowy do potrzeb zakładu?

Wybór odpowiedniego urządzenia zależy od wielu czynników.

Po pierwsze, trzeba określić rodzaj i właściwości pyłu – czy jest drobny, włóknisty, lepiący się czy wybuchowy. Bardzo drobny pył lub pyły toksyczne będą wymagały filtrów o najwyższej klasie (np. klasa H), natomiast duże wióry metalu lub drewna można usuwać wydajniejszym, roboczym filtrem klasy M.

Ważne jest też określenie ilości i miejsc powstawania pyłu – jeśli pyłu powstaje dużo i z wielu maszyn, może być potrzebny duży centralny odpylacz (np. ID 350/110 Afc z wydajnością około 3500 m³/h). Jeśli jednak zapylenie jest punktowe, wystarczy mobilne urządzenie przy maszynie (np. ID 130/22 Z22 z ramieniem o zasięgu 3 m).

Kolejnym kryterium jest wymagana wydajność i ciągłość pracy – czy odpylacz ma działać ciągle przez trzy zmiany, czy tylko okresowo. Urządzenia z automatycznym czyszczeniem filtra (jak wszystkie wersje Kärcher ID) radzą sobie z długą pracą.

Trzeba także sprawdzić, czy urządzenie ma wymagane atesty bezpieczeństwa (np. certyfikaty ATEX do stref 22/Zone 22) oraz czy łatwo je serwisować – ważne jest to, aby zapewniało łatwy dostęp do filtrów i wygodny system opróżniania zbiornika.

Dlaczego warto inwestować w odpylacz przemysłowy?

W firmach zajmujących się obróbką metalu, przetwórstwem tworzyw sztucznych, produkcją mebli, komponentów chemicznych czy artykułów spożywczych codziennie powstają duże ilości pyłu, który wpływa na bezpieczeństwo pracy, stan techniczny maszyn i jakość gotowych produktów.

Odpylacz przemysłowy pozwala utrzymać porządek i wpływa na wydajność oraz bezpieczeństwo produkcji. Gdzie i jak się sprawdza?

W warsztacie ślusarskim – usuwa pył powstający przy szlifowaniu, dzięki czemu spada ryzyko pożaru i poprawia się widoczność na stanowisku pracy.
W stolarni – redukuje unoszące się w powietrzu drobinki drewna, które są łatwopalne i mogą powodować problemy z drogami oddechowymi u pracowników.
W zakładzie przetwórstwa tworzyw – eliminuje pył z granulatu i materiałów syntetycznych, który może osadzać się na maszynach i zakłócać procesy produkcyjne.
W magazynie spożywczym – chroni przed zapyleniem przy przesypywaniu sypkich produktów, takich jak mąka czy kakao, utrzymując wymagany standard higieny.
W hali chemicznej – zabezpiecza przed gromadzeniem się pyłów reaktywnych, ograniczając ryzyko wybuchu i chroniąc wrażliwą aparaturę.

Dzięki nowoczesnym rozwiązaniom, takim jak odpylacze Kärcher z serii ID (w tym modele przeznaczone do stref Z22, ATEX), możliwe jest dopasowanie urządzenia do konkretnego zagrożenia i charakteru pracy. Odpowiednio dobrany system odpylacza zapewnia komfort pracy, spójność procesów oraz redukcję kosztów związanych z czyszczeniem i utrzymaniem hal.

Szukasz rozwiązania do swojej firmy? Koniecznie odwiedź jeden z salonów Kärcher Center i wybierz odpylacz, który będzie spełniał rygorystyczne wymagania BHP.

Przeczytaj również: Jaka szorowarka do podłóg przemysłowych?